Η παραγωγή ενός επικοινωνιακού κειμένου πράγματι αποτελεί μια δύσκολη και πολύπλοκη διαδικασία με την οποία ο μαθητής έρχεται αντιμέτωπος με την είσοδό του στη σχολική τάξη. Πρόκειται για μια διδάξιμη δραστηριότητα η οποία και αποτελεί στόχο του σχολείου και αφορά την ανάπτυξη των μεταγνωστικών δεξιοτήτων των μαθητών (Σπαντιδάκης, 2010) . Έτσι, οι μαθητές προκειμένου να μάθουν να γράφουν με επάρκεια και ακρίβεια αλλά και για να χρησιμοποιούν το γραπτό ως ένα μέσο επικοινωνίας, χρειάζεται να αναπτύξουν σε επαρκή βαθμό ποικίλες δεξιότητες, γνώσεις και στρατηγικές.
Κάποιες φορές οι μαθητές συναντούν αρκετές δυσκολίες κατά τη σύνθεση ενός κειμένου. Συγκεκριμένα, ο μαθητής που αποκτά τη στιγμή εκείνη το ρόλο του δημιουργού παρουσιάζει δυσκολίες που αφορούν τη δομή, τη μορφοσύνταξη (γραμματική και συντακτικό) και τη γραπτή έκφραση.
Από ποια στάδια περνάει η γραφή μέχρι την τελική μορφή της;
- Συνειδητοποίηση σειράς διαδοχικών φωνημάτων
- Γραφή φωνημάτων
- Εκμάθηση αλφαβητικού συστήματος
- Αντιστοιχία ήχων/φθόγγων και γραμμάτων
- Ανάλυση λέξεων
- Παραγωγή λέξης
- Παραγωγή μικρής λεζάντας για ζωγραφιά
- Παραγωγή φράσης
- Παραγωγή σύντομης ιστορίας με πλοκή (Παππαδοπούλου, 2010).
Ποιες στρατηγικές βοηθούν στην ανάπτυξη της δεξιότητας παραγωγής γραπτού λόγου;
- Εύρεση της κεντρικής ιδέας και των επιμέρους στοιχείων του μηνύματος.
- Καταιγισμός ιδεών.
- Χρήση πηγών (λεξικά, κατάλογοι λέξεων, βιβλία γραμματικής).
- Ενεργοποίηση προϋπάρχουσας γνώσης (δηλ. σύνδεση με ήδη γνωστό υλικό).
- Προσοχή (π.χ. στη δομή, το περιεχόμενο, το ύφος, τη φραστική δομή, το λεξιλόγιο, τη στίξη ή τις ανάγκες του ακροατηρίου).
- Αυτοέλεγχος.
- Αυτοαξιολόγηση.
- Συνεργασία (με τους συμμαθητές ή με ικανότερους χρήστες της γλώσσας με στόχο τη δημιουργία ενός project), (Βασαρμίδου & Σπαντιδάκης, 2015)
Οι προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούνται κατά τη διαδικασία παραγωγής γραπτού λόγου είναι…
- Η γραφή να έχει νόημα και στόχο (συνοχή και πλοκή στο κείμενο, πραγματικός παραλήπτης)
- Προσδιορισμός χαρακτηριστικών του κειμένου (πρόσκληση, εφημερίδα) :
α) τεχνικά: μέγεθος, μορφή, ποιότητα χαρτιού
β) μορφικά (προτίμηση ορισμένων τύπων αντί άλλων, τυπογραφικά στοιχεία κ.ά.)
Το my–book δημιούργησε ένα κατάλληλα διαμορφωμένο πρόγραμμα γραπτής έκφρασης έχοντας ως βάση του τις αρχές ανάπτυξης του γραπτού λόγου στους μαθητές. Βασίστηκε στη μεθοδολογία της κειμενοκεντρικής προσέγγισης με την ενσωμάτωση σύγχρονων διδακτικών μεθόδων και εξειδικευμένων στρατηγικών. Το πρόγραμμα διαμορφώθηκε επίσης με την εξελικτική παρουσίαση των δεδομένων του γραπτού λόγου.
Απευθύνεται σε όλους τους μαθητές στις πρώτες σχολικές τάξεις για την ανάπτυξη βασικών δεξιοτήτων γραπτής έκφρασης. Παράλληλα, είναι ιδιαίτερα βοηθητικό για μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες, δυσκολίες έκφρασης και παραγωγής γραπτού λόγου. Ταυτόχρονα, το υλικό μπορεί να βοηθήσει αποτελεσματικά μαθητές με ελλείμματα γλωσσικής επάρκειας.
Στόχοι του εξειδικευμένου υλικού μας ;
Οι μαθητές…
- Να αναπτύξουν δεξιότητες γραπτής έκφρασης
- Να καλλιεργήσουν ικανότητες προτασιακής δομής
- Να παράγουν οργανωμένο και δομημένο γραπτό λόγο
Δομημένο Πρόγραμμα Γραπτής Έκφρασης για μαθητές Α’ – Γ’ Δημοτικού